Gıda ve Tarım Örgütü FAO tarafından 23 Kasım 2021 Salı günü önemli bir rapor yayınlandı.
FAO'nun raporunda, salgının geçim kaynakları üzerindeki etkisinin gıda sistemlerinde gözlemlenen kırılmaları ve zayıf yanları gidermek için bir uyandırma çağrısı olduğunu ve bu tür sistemlerin dayanıklılığının öncelikli olması gerektiğini vurguladı.
Rapora göre, COVID-19 patlak vermeden önce bile, dünya 2030 yılına kadar açlık ve yetersiz beslenmeyi sona erdirme taahhüdüne yakın değildi. Gıda üretim ve tedarik zincirleri tarihsel anlamda; iklim aşırılıklarına, silahlı çatışmalara veya küresel gıda fiyatlarındaki ani artışlara karşı savunmasız durumdadır. Oysa günümüz şartlarında bu tür şokların sıklığı ile birlikte şiddeti de artmaktadır.
Açıklamanın dayandığı temelleri özetlersek;
👉İşlevselliklerini korumak ve milyonlarca insanın gıda güvenliğini, beslenmesini ve geçimini sağlamak için, tarım-gıda sistemlerinin hem biyofiziksel hem de sosyo-ekonomik çeşitli kökenlerden artan şoklara ve streslere karşı daha dayanıklı hale getirilmesi gerekir.
👉Tarım-gıda sistemleri birincil üretim, gıda tedarik zincirleri, perakende ve lojistik ağları ve haneler de dahil olmak üzere oldukça karmaşık olduğundan ve birbirine bağlı birçok aktörü içerdiğinden, herhangi bir bileşendeki bir şok tüm sistemlere hızla yayılabilir.
👉Tarım-gıda sistemlerinin kırılganlığı çok sayıda insanı etkileyebilir: zaten 3 milyar insanın halihazırda sağlıklı bir diyete gücü yetmiyor ve yaşanacak bir şok gelirlerini üçte bir oranında azaltırsa bile 1 milyar kişi daha sayı olarak eklenecek. Kritik ulaşım bağlantılarının bozulması durumunda gıda maliyetleri 845 milyona kadar da artabilir nitelikte.
👉Tarım-gıda sistemlerinin sahip olması gereken beş farklı dayanıklılık kapasitesinden - önlemek, öngörmek, esnemek, uyarlamak ve dönüştürmek , esnetmek gibi kavramlar kapasitede öngörülemeyen şoklarla yüzleşmede kritik öneme sahiptir ve tahmin edilebilen şokların risk yönetimini tamamlayıcıdır.
👉Tarım-gıda sistemlerinin esneme kapasitesini oluşturmanın anahtarı ise gıda kaynaklarındaki çeşitlilik (yerli üretim, ithalat veya mevcut stoklar), gıda tedarik zincirlerindeki aktör çeşitliliği, gereksiz ve sağlam ulaşım ağları ve başta en yoksul ve en savunmasızlar olmak üzere tüm haneler için sağlıklı bir diyetin karşılanabilirliğidir.
👉Kuraklık, sel ve zararlılar gibi şoklar için risk yönetimi stratejileri oluşturulmalıdır. Çok riskli değerlendirmeler, zamanında tahminler, erken uyarı sistemleri ve erken eylem planları da dahil olmak üzere gıda sistemlerinin aktörlerinin sistemlerde büyük aksaklıkları önlemesine, yaşanabilecek mağduriyetleri öngörmesine ve insan acılarını ve maliyetli kurtarma müdahalelerini önlemesine yardımcı olmak için gerçek bir anahtardır.
👉Gıda tedarik zincirlerinin dayanıklılığının artırılması, küçük ve orta ölçekli tarım ve gıda işletmeleri, kooperatifler, birlikler ve konsorsiyumlar gibi kurumların yanı sıra sosyal koruma programları geliştirmek için de devlet desteği gerektirir.
👉Kırsal düşük gelirli hanelerin, özellikle de geçim kaynakları iklim şoklarına ve doğal kaynakların tükenmesine karşı giderek daha savunmasız olan küçük ölçekli üreticilerin dayanıklılık kapasiteleri, eğitim, tarım dışı istihdam ve nakit transferleri ile önemli ölçüde güçlendirilebilir.
👉Sağlıklı ve yeterli bir diyet ( beslenme) için her zaman yeterli gıdaya ekonomik erişimin sağlanması, tarım ve gıda sistemlerinin dayanıklılığının önemli bir boyutudur. Yoksulluğu azaltan, insana yakışır istihdam sağlayan, eğitim ve temel hizmetlere erişimi genişleten politikalar ve yatırımların yanı sıra gerektiğinde sosyal koruma programları, dayanıklılığın temel yapı taşlarıdır.
👉Dayanıklı tarım ve gıda sistemleri oluşturmak temel bir politika hedefi olmalı ve tüm tarım ve gıda sistemlerinin bileşenlerinin zaman içinde iyi çalışmasını sağlamalıdır. Bu tür, tarım ve gıda politikalarında ise yaygın bir esneklik ve politika tutarlılığını sağlamak için ilgili tüm sektör ve devlet kurumlarının katmanlarında daha fazla koordinasyon da gereklidir
👉Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, COVID-19 salgını nedeniyle yaşanan aksaklıklardan sonra var olan gıda ve tarım sistemlerini ani şoklara ve küresel anlamda yaşanabilecek ekonomik, sosyolojik ve politik kırılmalara karşı daha fazla dayanıklı hale getirmeye çağırdı.
nurtensirma@gidavegelecek.com