Avrupa Komisyonu, küresel tedarik zincirlerinde faaliyet gösteren şirketlerin çevresel ve sosyal etkilerini düzenlemek amacıyla Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi taslağını 23 Şubat 2022'de yayımladı. Taslak, belirli büyüklükteki şirketlere şirket politikalarına özen yükümlülüğü entegre etme, çevresel ve sosyal etkileri belirleme, olumsuz etkileri önleme ve azaltma, mevcut olumsuz etkileri ortadan kaldırma ve bu süreçleri raporlama zorunluluğu getiriyor.
Bu taslak, AB'de faaliyet gösteren ve belirli kriterlere uyan şirketleri kapsıyor. 500 kişilik istihdam ve 150 milyon Euro değerinde toplam net ciroya sahip şirketler, 250 kişilik istihdam ve 40 milyon Euro değerinde toplam ciroya sahip, cirosunun en az %50'si belirli öncelikli sektörlerden kaynaklanan işletmeler, AB içinde elde edilen cirosu asgari 150 milyon Euro olan veya AB içinde elde edilen cirosu 40 milyon Euro olan ve cirosunun en az %50'si belirli öncelikli sektörlerden kaynaklanan işletmeler bu kapsamda yer alıyor.
Bu yasal düzenleme küçük ve orta ölçekli işletmeleri (KOBİ) doğrudan etkilemese de, büyük şirketlerin tedarikçisi veya alt sağlayıcısı olan KOBİ'leri de etkileyecek.
Taslak, özen yükümlülüğünün şirket politikasının temel bir parçası olmasını ve şirket yöneticilerinin alınan kararların çevresel ve sosyal etkilere olan etkilerini değerlendirmelerini gerektiriyor. Ayrıca, şirketlerin düzenli olarak çevresel ve insan hakları etkilerini değerlendirmeleri, mevcut olumsuzlukları tespit etmeleri ve giderilmesine yönelik çözümler önermeleri bekleniyor.
Taslak, üye ülkelerin yürürlüğe geçtikten sonra özen yükümlülüğünü ihlal eden şirketlere cezai yaptırımlar uygulamasını öngörüyor. Bu noktada, bazı üye ülkelerde benzer düzenlemelerin bulunduğu ve Almanya'nın Tedarik Zinciri Özen Yükümlülüğü Yasası'nın 2023 yılında yürürlüğe girdiği belirtilmiştir.
Ancak, 1 Haziran 2023 tarihinde Avrupa Parlamentosu'nun onayladığı pozisyon, Komisyon taslağından farklı olarak daha geniş kapsamlıdır. Yeni kurallar, 250'den fazla çalışanı ve dünya çapında 40 milyon avronun üzerinde cirosu olan AB merkezli şirketleri, 500'den fazla çalışanı ve dünya çapında 150 milyon avronun üzerinde cirosu olan ana merkezi AB olan şirketleri, ayrıca cirosu 150 milyon avronun üzerinde olan AB üyesi olmayan ülke şirketlerini de kapsamaktadır. Bu şirketlerin Paris Anlaşması hedeflerine uygun bir dönüşüm planına sahip olmaları beklenmektedir.
Yaptırımlar ve denetim mekanizması açısından, kurallara uymayan şirketlerin zararlardan sorumlu olması ve ulusal denetim makamları tarafından yaptırıma tabi tutulması öngörülmektedir. Ayrıca, kurallara uymayan AB üyesi olmayan ülke şirketlerinin AB'deki kamu ihalelerine girmesinin yasaklanması gibi önlemler de tasarlanmıştır.
Son olarak, Almanya'nın Tedarik Zinciri Yasası, 1 Ocak 2023 tarihinde 3.000'den fazla çalışanı olan Alman firmaları için yürürlüğe girmiş ve 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren 1.000'den fazla çalışanı olan firmaları kapsayacak şekilde genişleyecektir. Bu yasa, sosyal haklara ve çevresel haklara özen gösterme, raporlama yükümlülüğü gibi çeşitli hususları içermekte olup, AB Kurumsal Sürdürülebilirlik Direktifi Taslağı'na göre daha sınırlı yükümlülükleri bulunmaktadır.